Στο πρώτο μέρος της παρουσίασης αναφερθήκαμε στον τρόπο λειτουργίας του συστήματος διάσωσης στη θάλασσα, ενώ στο δεύτερο μέρος θα αναφερθούμε σε περιστατικά καθώς και σε συμβουλές.

Το ΕΚΣΕΔ διαθέτει και σενάριο επιβίωσης του ναυαγού.

Στο ΕΚΣΕΔ υπάρχει ένα μοντέλο με «σενάριο επιβίωσης ναυαγού». Ένα πρόγραμμα για να υπολογίζει θεωρητικά το χρόνο που μπορεί να παραμείνει στο νερό ο ναυαγός έχοντας τις αισθήσεις του και συνολικό χρόνο επιβίωσης. Αυτό βέβαια είναι θεωρητικό, αλλά το λαμβάνουν υπόψη μόνο προκειμένου να σχεδιάσουν τις ενέργειές τους. Παράμετροι που λαμβάνονται υπόψη είναι η φυσική κατάσταση, εάν είναι ντυμένος και φορά σωσίβιο ή ισοθερμική φόρμα, η ηλικία, το ύψος, το βάρος και η θερμοκρασία του νερού. Προκειμένου να διαπιστώσω τα αποτελέσματα έδωσα δικά μου στοιχεία, ότι είμαι ντυμένος με μπουφάν και εσώρουχα, εξωτερικά φοράω σωσίβιο, το κεφάλι μου μόνο βρίσκεται έξω από το νερό (δεν βρίσκομαι επάνω σε κάτι που επιπλέει), είμαι εξαντλημένος, η κατάσταση της θάλασσας δεν είναι και πολύ καλή, είμαι 54 ετών, ύψος 1,87 και βάρος 90 κιλά και με θερμοκρασία νερού 12,2 βαθμοί, που είχε εκείνη τη στιγμή στη Λήμνο. Το μοντέλο έδειξε ότι με τις αισθήσεις μου θα άντεχα 3,2 ώρες και συνολικά 5,9 ώρες. Αντίστοιχα με 16 βαθμούς, ο χρόνος με αισθήσεις ανέβαινε στις 6,5 ώρες και συνολικά στις 10,5 ώρες και με 20 βαθμούς, δηλαδή καλοκαίρι πήγαινε στις 15,7 ώρες με αισθήσεις και 24 ώρες συνολικός χρόνος επιβίωσης. Βεβαίως επανέλαβαν όλα αυτά είναι ενδεικτικά και η έρευνα τουλάχιστον μέχρι 72 ώρες γιατί ο ναυαγός μπορεί να βγήκε στη στεριά

Με το λογισμικό SARIS, γίνεται ο εντοπισμός παρασυρόμενου σκάφους ή ανθρώπου.

Το βοηθητικό λογισμικό SARIS χρησιμοποιείται για τον εντοπισμό παρασυρόμενου σκάφους ή ανθρώπου και είναι ένα άλλο πολύ σημαντικό εργαλείο που λειτουργεί από το 2001. Μας δίνει τη δυνατότητα να υπολογίσουμε την περιοχή που έχει μετακινηθεί ένα παρασυρόμενο σκάφος ή άνθρωπος μετά από κάποιο χρόνο, καταχωρώντας ως παραμέτρους την ώρα και το σημείο από όπου χάθηκε, το είδος (σκάφος ή άνθρωπος), την ένταση του ανέμου και την κατεύθυνση, λαμβάνοντας από μια βάση δεδομένων τα θαλάσσια ρεύματα, υπολογίζει την πιθανή περιοχή για έρευνα. Για παράδειγμα μπορεί να φυσά βοριάς, αλλά ένα μισοβυθισμένο σκάφος ή ναυαγός να μεταφέρεται από τα ρεύματα σε άλλη περιοχή. Ο ναυαγός δεν επηρεάζεται από τον άνεμο, μιας και το μόνο που εξέχει είναι το κεφάλι του αλλά από τα θαλάσσια ρεύματα.

Μέσα από την εμπειρία χρήσης διαπιστώθηκε ότι λειτουργεί σωστά και έχουν βρεθεί πολλοί αγνοούμενοι.

Σε τι διαφέρει η δομή του Λ.Σ., από άλλες χώρες.

Ένα πολύ σημαντικό πλεονέκτημα για την Ελλάδα είναι ότι το Υπουργείο Ναυτιλίας, εποπτεύει ότι έχει σχέση με τη θάλασσα, εκτός από θέματα εθνικής άμυνας. Ασχολείται με όλων των τύπων τα σκάφη, με την αλιεία, με την ασφάλεια των πλοίων, τα λιμάνια, τους επιβάτες, χαράσσει την πολιτική των μεταφορών, τα έργα στη στεριά που ανήκουν στην αιγιαλίτιδα ζώνη, εποπτεύει τη θάλασσα, είναι υπεύθυνο για την έρευνα και διάσωση κ.ο.κ.

Στα υπόλοιπα κράτη, είθισται πολλές από τις προαναφερθείσες δραστηριότητες να έχουν μεταφερθεί σε άλλους φορείς. Αυτό θεωρείται για την Ελλάδα πλεονέκτημα, γιατί ένας είναι ο φορέας, που καλύπτει όλα τα θέματα της θάλασσας. Για παράδειγμα ένα υπάρξει βλάβη σε ένα πλοίο, το Υπουργείο θα ασχοληθεί με τη διάσωση, θα ελέγξει την καταλληλόλητα του πλοίου, θα φροντίσει για την αντικατάσταση του πλοίου με άλλο, προκειμένου να συνεχισθούν τα δρομολόγια, θα ασχοληθεί με τα αίτια του προβλήματος με σκοπό να αποφευχθούν άλλα παρόμοια περιστατικά κ.ο.κ.

Η υποχρέωση του λιμεναρχείου είναι να σώζει ζωές και όχι περιουσίες.

Η υποχρέωση του λιμεναρχείου είναι να σώζει ζωές και όχι περιουσίες. Βέβαια πολλές φορές σκάφη του λιμενικού ρυμουλκούν μικρά σκάφη σε καταστάσεις ανάγκης όταν κινδυνεύουν οι επιβαίνοντες ή το φυσικό περιβάλλον, αλλά αυτό δεν είναι στις υποχρεώσεις τους, όπως και στα τροχαία ατυχήματα που δεν ασχολείται η τροχαία με την μεταφορά του οχήματος.

Πότε καλούμε τον Θάλαμο Επιχειρήσεων, την Άμεση Δράση του Λ.Σ. ή το ΟΛΥΜΠΙΑ ΡΑΔΙΟ;

Τον καλούμε όταν:

• Κινδυνεύουμε
• Όταν αντιλαμβανόμαστε να κινδυνεύουν άλλοι και οι οποίοι πιθανόν να μην μπορούν να επικοινωνήσουν.
• Όταν διαπιστώνουμε κινδύνους για τη ναυσιπλοΐα, όπως επιπλέοντα αντικείμενα, διακοπή λειτουργίας φάρων κ.λ.π
• Όταν διαπιστώνουμε θαλάσσια ρύπανση.
• Καλούμε σε βοήθεια όταν κινδυνεύει η ζωή μας, ακόμα και αν είμαστε παραβάτες.

Πως επικοινωνούμε με τον θαλάμου επιχειρήσεων;

• Μέσω του ΟΛΥΜΠΙΑ ΡΑΔΙΟ, με VHF καλώντας στο κανάλι 16.
• Μέσω τηλεφώνου καλώντας το:
  • 112 που μπορεί να εντοπίσει και τη θέση μας κατά προσέγγιση.
  • 108 που σε συνδέει με την πλησιέστερη λιμενική αρχή (το αντίστοιχο του 100 για την αστυνομία).
  • Απ’ ευθείας με το ΕΚΣΕΔ στο 210- 4112500

Συμβουλές προκειμένου να βοηθηθούμε καλύτερα σε περίπτωση προβλήματος

• θα πρέπει να βρίσκονται σε ισχύ τα βεγγαλικά και καπνογόνα και να υπάρχουν σε σημείο στεγανό και με εύκολη πρόσβαση.
• Να διαθέτουμε τα προβλεπόμενα από το νόμο σωσίβια καθώς και όλα τα απαραίτητα εφόδια για το σκάφος μας.
• Ο ηλεκτρονικός μας εξοπλισμός VHF & GPS όχι μόνο να λειτουργούν σωστά αλλά και με σωστή συνδεσμολογία, εκπομπή και ρυθμίσεις. Θα πρέπει να έχουμε VHF με Distress και να το έχουμε συνδέσει με το GPS προκειμένου να παίρνει το στίγμα μας. Να έχουμε κάνει setup το MMSI στο VHF, προκειμένου να αναγνωρίζεται η ταυτότητά μας.
• Το κινητό μας να είναι σε αδιάβροχη θήκη και κρεμασμένο επάνω μας με φορτισμένη μπαταρία.
• Να γνωρίζουν όλοι οι επιβαίνοντες τη λειτουργία ΟΛΩΝ των σωστικών, γιατί μπορεί ο κυβερνήτης να μην είναι σε θέση να τα χειρισθεί. Θα πρέπει να γνωρίζουν πως χρησιμοποιούνται τα βεγγαλικά, πως ανοίγουμε και μιλάμε στο VHF και πως πατάμε το Distress, πως βλέπουμε το στίγμα μας στο GPS (σ.σ. να μάθουν ότι μετακινώντας τον cursor δείχνει άλλη θέση το GPS από αυτή που βρισκόμαστε, που βρίσκονται όλα τα σωστικά κ.ο.κ.).

​

Συμβουλές όταν κινδυνεύουμε

• ΨΥΧΡΑΙΜΙΑ πάνω απ όλα, τόσο ο κυβερνήτης όσο και τα μέλη του πληρώματος. Με πανικό σίγουρα θα γίνουν λάθη.
• Συνηθισμένη αντίδραση είναι ο εκνευρισμός ιδιαίτερα όταν καθυστερεί κατά τη γνώμη τους η διάσωση. Θα πρέπει να εμπιστεύονται οι κινδυνεύοντες το ΕΚΣΕΔ, ιδιαίτερα εάν έχουν δώσει σωστή ενημέρωση. Για παράδειγμα πρόσφατα στον Ευβοϊκό, βρέθηκαν κάποιοι ναυαγοί σε βραχονησίδα που δεν κινδύνευαν άμεσα και το μόνο μέσο που μπορούσε να τους προσεγγίσει ήταν ένα ferry boat. Πλησιάζοντας διαπίστωσε ότι δεν μπορούσε να τους παραλάβει και απομακρύνθηκε όπου στη συνέχεια μετέβη ένα super puma. Ενδιάμεσα οι ναυαγοί βρίσκονταν σε πολύ μεγάλο εκνευρισμό, λόγω του ότι δεν γνώριζαν τα αίτια της καθυστέρησης και βέβαια δεν κινδύνευε η ζωή τους.
• Εάν μπορούμε να επικοινωνήσουμε δίνουμε όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες για την κατάστασή μας όπως θέση, κατάσταση θάλασσας, είδος προβλήματος, στοιχεία μας, αριθμό επιβαινόντων και κατάσταση υγείας τους και ότι άλλο μας ζητηθεί
• Όταν το σκάφος μας κινδυνεύει δεν το εγκαταλείπουμε παρά μόνο όταν διαπιστώσουμε ότι δεν μας παρέχει πλέον καμία ασφάλεια, είτε λόγω βύθισης, είτε λόγω πυρκαγιάς και μάλιστα τα μικρά σκάφη. Προσπαθούμε να κρατηθούμε επάνω τους μέχρι την τελευταία στιγμή.
• Περιστατικά που κινδυνεύει άνθρωπος που δεν έχει πέσει ακόμα στη θάλασσα και χρησιμοποιεί σωστές διαδικασίες ενημέρωσης του κρατικού μηχανισμού διάσωσης, έχουν πιθανότητες επιτυχούς κατάληξης μεγαλύτερης των 98%.

• Εάν χρειασθεί να πέσουμε στη θάλασσα, εκτός από το σωσίβιο, προσπαθούμε να κρατηθούμε από οτιδήποτε επιπλέει για παράδειγμα κουλούρα, πλευστή σχεδία, μπαλόνια και ότι άλλο βρούμε γιατί δεν θα χρειασθεί να κουραστούμε κολυμπώντας.
•  Πριν πέσουμε στη θάλασσα ντυνόμαστε και μετά φοράμε το σωσίβιο για να αντιμετωπίσουμε για περισσότερο χρόνο την υποθερμία που είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος.
• Πετάμε στη θάλασσα ότι επιπλέει για να εντοπισθούμε πιο εύκολα
• Δεν απομακρυνόμαστε από το σκάφος γιατί οι ομάδες διάσωσης πρώτα θα κατευθυνθούν στο σημείο απ όπου εκπέμφθηκε το σήμα και στη συνέχεια θα ψάξουν τη γύρω περιοχή.
• Φροντίζουμε να μαζευόμαστε όλοι μαζί οι ναυαγοί και για να εντοπισθούμε, αλλά και διασωθούμε όσο το δυνατόν συντομότερα, αλλά και για να δίνει κουράγιο ο ένας στον άλλο αλλά και ακόμα να μπορούν να αλληλοβοηθηθούν.

Συμβουλές όταν έρχονται για να μας βοηθήσουν με ελικόπτερο

• Πρώτα απ’ όλα ψυχραιμία. Έχει διαπιστωθεί ότι παρόλο που το ελικόπτερο προσφέρει τις καλύτερες προϋποθέσεις διάσωσης «φοβίζει».
• Να ακολουθούμε τις οδηγίες που μας δίνονται και να συνεργαζόμαστε με τους διασώστες. Οι διασώστες εκπαιδεύονται καθημερινά σε πολύ δύσκολες συνθήκες και είναι ικανοί να φέρουν σε αίσιον πέρας την αποστολή τους εάν συνεργαστείτε σωστά μαζί τους.
• Συνήθως το ελικόπτερο φθάνει επάνω από τους κινδυνεύοντες και στη συνέχεια απομακρύνεται για λίγο. Αυτό γίνεται για να προετοιμασθούν οι διασώστες μετρώντας ύψος και τρόπο ανέλκυσης στο ελικόπτερο.
• Να ακούμε και να ακολουθούμε τις οδηγίες που θα μας δώσουν οι διασώστες είτε μέσω VHF, είτε από μεγάφωνα, είτε με χειρονομίες.
• Εάν οι διασώστες διαπιστώσουν ότι υπάρχει κίνδυνος ανέλκυσης από το σκάφος (π.χ. όταν υπάρχει μεγάλο ιστίο), μπορεί να μας ζητηθεί να πέσουμε στη θάλασσα. Μην σκεφτούμε εκείνη τη στιγμή το κρύο ή οτιδήποτε άλλο. Ακολουθούμε απόλυτα τις οδηγίες τους.

​

Τι πρέπει να κάνουμε αν κατά λάθος ενεργοποιήσουμε το Distress στο VHF ή το EPIRB ή το PLB.

Αν για κάποιο λόγο ενεργοποιήσουμε κατά λάθος το Distress στο VHF, μην κλείσουμε τη συσκευή που θα χτυπά. Nα επικοινωνήσουμε άμεσα από το VHF με το ΟΛΥΜΠΙΑ ΡΑΔΙΟ ή καλώντας από κινητό στο 108 και να το δηλώσουμε, χωρίς να έχουμε επιπτώσεις. Διαφορετικά έχοντας λάβει ένα σήμα και μη απαντώντας στο VHF ή στο κινητό που έχουμε δηλώσει δεν γνωρίζουν αν βούλιαξε το σκάφος ή το εγκατέλειψαν και πρέπει να κινητοποιηθεί ο μηχανισμός διάσωσης.

Ανάλογα πράττουμε και σε ενεργοποίηση κατά λάθος EPIRB ή PLB.

Τι πρέπει να κάνουμε όταν ακούσουμε σκάφος να καλεί σε βοήθεια ή το ΟΛΥΜΠΙΑ ΡΑΔΙΟ να ζητά βοήθεια από παραπλέοντα σκάφη

Όταν ακούσουμε από το VHF, ότι κάποιο σκάφος κινδυνεύει, θα πρέπει να γνωρίζουμε πως θα βάλουμε στο GPS το στίγμα προκειμένου να οδηγηθούμε στο σημείο του συμβάντος. Ανάλογα με την απόσταση και την κατάσταση της θάλασσας να εκτιμήσουμε τον απαιτούμενο χρόνο για να φθάσουμε στο σημείο και να επικοινωνήσουμε αμέσως μέσω του ΟΛΥΜΠΙΑ ΡΑΔΙΟ με τον Θάλαμο στο κανάλι 16, δίνοντας τα στοιχεία μας, το είδος και το μέγεθος του σκάφους μας καθώς και τον χρόνο που υπολογίζουμε να φτάσουμε στο σημείο. Από τη στιγμή που θα πάρουμε εντολή να πάμε στο σημείο, θα πρέπει όταν φθάσουμε, να αναφέρουμε την κατάσταση που παρατηρούμε (κατάσταση σκάφους, αριθμό επιβαινόντων, εάν βρίσκονται στη θάλασσα, κατάσταση υγείας κ.λ.π.).

Σε κάθε διάσωση υπάρχει ο «Συντονιστής επί σκηνής», όπως λέγεται που έχει σκοπό να συντονίσει τη διάσωση. Σε μικρής έκτασης περιστατικά μπορεί εάν δεν παραβρίσκεται σκάφος του λιμενικού ή λιμενικός επάνω σε ιδιωτικό σκάφος, το ρόλο του συντονιστή να τον παίξει ο κυβερνήτης που κινδυνεύει ή σκάφος που προσέτρεξε σε βοήθεια και αυτό καθορίζεται από τον θάλαμο. Αφού διασώσουμε ανθρώπους, πριν φύγουμε, ενημερώνουμε το ΕΚΣΕΔ.

Κινητοποιείται ο μηχανισμός διάσωσης όταν αναφερθεί εκτόξευση φωτοβολίδας ή καπνογόνου;

Ο μηχανισμός διάσωσης θα κινητοποιηθεί, παρόλο που στατιστικά έχει αποδειχθεί ότι σε ελάχιστες περιπτώσεις υπήρχε πρόβλημα.

Σε περίπτωση που προστρέξω σε βοήθεια και χτυπήσω κάποιον που κινδυνεύει έχω ευθύνη;

Εάν δεν διαπιστωθεί δόλος ή βαριά αμέλεια δεν υπάρχει καμιά επίπτωση τουλάχιστον από το λιμενικό σώμα.

Αν κατά την προσπάθεια για διάσωση προξενήσω ζημιές στο σκάφος μου ή σε άλλο τι καθεστώς επικρατεί, γενικότερα τι ισχύει με αποζημιώσεις;

Βάσει νομοθεσίας όλα τα σκάφη υποχρεούνται να βοηθήσουν κάθε σκάφος που ζητά βοήθεια, εφόσον αυτό είναι εφικτό και κρίνει ο κυβερνήτης ότι δεν κινδυνεύει. Αυτή η πολιτική ισχύει σε όλα τα κράτη, βάσει κοινής απόφασης του ΙΜΟ (ΟΗΕ). Επομένως δεν υπάρχουν αποζημιώσεις ούτε για ζημιές ούτε για καύσιμα. Μπορεί βεβαίως κάποιος εκ των υστέρων να διεκδικήσει μέσω αστικών δικαστηρίων αποζημιώσεις, όχι για τη σωτηρία ανθρώπινης ζωής αλλά για το σκάφος.

Δεν υπάρχει χρέωση σε επιχείρηση διάσωσης εκτός και αν υπάρχει δόλος

Η ανθρώπινη ζωή έχει μεγαλύτερη αξία από το κόστος κινητοποίησης. Ποτέ δεν υπάρχει χρέωση από τις ομάδες διάσωσης, ακόμα και αν είναι ευθύνη του κυβερνήτη. Χρέωση υπάρχει όταν αποδειχθεί κακόβουλη (φάρσα). Το σωστό όμως είναι να λαμβάνουν τα μέτρα τους οι κυβερνήτες για να μην φθάσουν στο σημείο πρώτα να κινδυνεύσουν οι ίδιοι και το πλήρωμά τους και μετά να κινητοποιηθεί όλος ο μηχανισμός διάσωσης, είτε από παραπλέοντα πλοία είτε από κρατικά μέσα, γιατί για παράδειγμα έμεινε το σκάφος του από καύσιμα μεσοπέλαγα με κύμα.

Φυσικά πιθανόν εκ των υστέρων να βεβαιωθούν παραβάσεις από το Λιμεναρχείο.

Περιστατικά που έχουν ενδιαφέρον και μπορούν να μας μεταφέρουν μηνύματα

Περιστατικό 1^ο

Ένα ιστιοπλοϊκό κινείται ανατολικά της Πελοποννήσου με πλήρωμα ένα ζευγάρι αλλοδαπών με το 4χρονο παιδάκι τους. Μετά το φαγητό η μητέρα κατεβαίνει στην καμπίνα για ύπνο. Κάποια στιγμή πέφτει το παιδί στη θάλασσα και ο πατέρας χωρίς να το σκεφτεί χωρίς να κόψει τη μηχανή ή να ξυπνήσει τη γυναίκα του πέφτει στη θάλασσα για να το σώσει. Μετά από 4 περίπου ώρες ξυπνά η γυναίκα και αντιλαμβάνεται ότι δεν βρίσκεται κανένας στο σκάφος. Το μόνο που γνώριζε ήταν η χρήση του VHF με το οποίο επικοινωνεί κατευθείαν με το ΟΛΥΜΠΙΑ ΡΑΔΙΟ, που στη συνέχεια τη συνδέουν με τον Θάλαμο Επιχειρήσεων. Την ρωτάνε τι ηλεκτρονικές συσκευές βλέπει επάνω στο σκάφος. Το GPS δεν ήξερε να το διαβάζει, την καθοδηγούν στο EPIRB και με τις οδηγίες τους το ενεργοποιούν για να μπορέσουν να εντοπίσουν τη θέση του σκάφους. Της ζήτησαν να σβήσει τη μηχανή για να παραμείνει κοντά στη θέση. Ο Θάλαμος μετά από ερωτήσεις που έκανε στη γυναίκα σχετικά με ώρες απουσίας της, σημείο αναχώρησης, ταχύτητα σκάφους κλπ. Δημιουργήσαμε επομένως μια νοητή γραμμή, γύρω από την οποία μπορούσαν να βρίσκονται οι δύο ναυαγοί, λαμβάνοντας υπόψη και τα ρεύματα. Κινητοποιήθηκαν σκάφη του λιμενικού και ελικόπτερο για την ανεύρεση και ειδοποιήθηκαν όλα τα παραπλέοντα σκάφη μέσω του ΟΛΥΜΠΙΑ ΡΑΔΙΟ. Τελικά εντοπίσθηκαν από άλλο ιστιοπλοϊκό γιατί είχαν ξεφύγει από την πορεία τους προσπαθώντας να φθάσουν στην ακτή. Το παιδί είχε ήδη υποστεί υποθερμία και το παρέλαβε ταχύπλοο του λιμενικού για να το μεταφέρει στο πλησιέστερο λιμάνι όπου το παρέλαβε το ελικόπτερο για να το οδηγήσει στο νοσοκομείο της Καλαμάτας. Οι γιατροί τους είπαν ότι αν είχε καθυστερήσει 10 λεπτά η διάσωση το παιδί θα είχε πεθάνει από υποθερμία. Φανταστείτε να ήταν ταχύπλοο που στις 4 ώρες να μην είχε διανύσει 25-30 μίλια αλλά 100 μίλια, πόσο δύσκολη θα ήταν η ανεύρεση.

Περιστατικό 2^ο

Μια άλλη χαρακτηριστική περίπτωση ήταν χειμώνα του 2007 με ένα φουσκωτό που ανατράπηκε βόρεια των Σποράδων με δύναμη κύματος 7-8Β. Στο φουσκωτό επέβαινε ο κυβερνήτης και η ηλικιωμένη μητέρα του. Μπόρεσαν να σταθούν στην καρίνα και να επικοινωνήσουν με κινητό που είχαν σε αδιάβροχη θήκη με το 100. Συνδέθηκε το ΕΚΣΕΔ μαζί τους και κινητοποιήθηκε Super Puma που για κακή τους τύχη πριν φθάσει έπεσε σε πυκνή χιονοθύελλα και επέστρεψε. Ώσπου να καταφθάσει άλλο που έφυγε από τη Λήμνο τους είχε προσεγγίσει ένα αλιευτικό που με την καθοδήγηση τους ΕΚΣΕΔ τους περισυνέλλεξε.

Περιστατικό 3^ο

Γύρω στο 2009, λαμβάνουν σήμα από PLB, σε θαλάσσιο χώρο, νότια της Αμοργού. Τα στοιχεία ανήκαν σε Ζεοζηλανδους που μετείχαν σε ομάδα extreme sports. Στέλνουν ελικόπτερο και δεν βρίσκουν τίποτα. Στη συνέχεια λαμβάνουν άλλα δύο σήματα και στη νέα έρευνα βρήκαν τρεις Νεοζηλανδούς, που είχαν ξεκινήσει με Jet Ski από Αδριατική για να φτάσουν Αυστραλία. Στο σημείο εκείνο τράκαραν μεταξύ τους λόγω κυματισμού 7-8 Β και έμειναν ακυβέρνητοι στο πέλαγος. Σώθηκαν γιατί είχαν επάνω τους ραδιοφάρους.

Περιστατικό 4^ο

Πριν κάποια χρόνια μια βάρκα με τρεις ψαράδες ανετράπη έξω από το Μεσολόγγι. Οι πρώτες πληροφορίες ήταν ότι φόραγαν σωσίβια. Σηκώθηκε ελικόπτερο για εντοπισμό αλλά οι έρευνες απέβησαν άκαρπες. Τελικά τους βρήκαν πνιγμένους φορώντας «μπλε» σωσίβια, μη εγκεκριμένου τύπου, τα οποία όχι μόνο δεν εντοπίζονταν μέσα στο μπλε της θάλασσας, αλλά και όταν αναποδογύρισε η βάρκα, τα σωσίβια δεν κρατούσαν επάνω το κεφάλι. Το ελικόπτερο θα τους είχε εντοπίσει αν φορούσαν πορτοκαλί σωσίβια με ανακλαστικές ταινίες. (σ.σ. Πάγωσα όταν το άκουσα, γιατί είχα αγοράσει για το σκάφος μου πανάκριβα σωσίβια που φουσκώνουν αυτόματα χρώματος μπλέ)

Συνήθη περιστατικά εμπλοκής του ΕΚΣΕΔ

Πέρα από τις περιπτώσεις των μεταναστών, η πλειονότητα των περιστατικών προέρχεται από μηχανικές βλάβες, από καιρικές συνθήκες, από πρόσκρουση σε ξέρες και από απώλεια προσανατολισμού. Και πολλές φορές επακόλουθο είναι να μην έχουν βοηθητική μηχανή να τους οδηγήσει στην πλησιέστερη ακτή, ιδιαίτερα τα μικρά σκάφη δεν έχουν βεγγαλικά, σωσίβια και μέσα επικοινωνίας. Πάρα πολλοί δεν γνωρίζουν να χειρίζονται τα όργανα του σκάφους τους και αν χαλάσει το GPS οι περισσότεροι δεν μπορούν να δώσουν το στίγμα τους, δεν μπορούν να διαβάσουν την πυξίδα τους. Ιδιαίτερα αυξημένα προβλήματα παρατηρούνται σε μικρά σκάφη από βλάβες την άνοιξη, όταν βγάζουν τα σκάφη τους από τη χειμερία νάρκη χωρίς τους απαραίτητους ελέγχους, γιατί η θάλασσα και η αρμύρα δεν συγχωρούν.

Όταν τον ρώτησα τι συμβουλεύει τους κυβερνήτες ερασιτεχνικών σκαφών, τα βασικά πράγματα που τόνισαν είναι.

• Πριν ξεκινήσουμε να παίρνουμε πρόγνωση για τοπικό καιρό και να εκτιμούμε αν είναι ικανό το σκάφος τους να αντιμετωπίσει όχι μόνο τη δύναμη αλλά και την κατεύθυνση του κυματισμού. Μην ρισκάρουμε τη ζωή μας για μια επιστροφή γιατί θα πρέπει την επομένη πρέπει να επιστρέψουμε στην εργασία μας, όταν οι καιρικές συνθήκες δεν το επιτρέπουν.
• Να έχουμε σε πολύ καλή κατάσταση τη μηχανή και τα απαραίτητα καύσιμα
• Να έχουμε όλα τα προβλεπόμενα σωστικά, ηλεκτρονικά όργανα και τα κινητά σε αδιάβροχη θήκη.
• Να αποφεύγουμε τη νυχτερινή πλεύση, αλλά όταν απαιτείται να λειτουργούμε τα φώτα πλεύσης για να μην πέσει κανένας επάνω μας.
• Να ελέγχουμε στον χάρτη όλη την περιοχή γύρω από την οποία θα κινηθούμε, για να μην πέσουμε επάνω ξέρες, που πέρα από τον κίνδυνο θα υποστούμε και πολύ μεγάλες ζημιές.
• Να ειδοποιούμε τους οικείους μας όχι μόνο πριν την αναχώρηση δίνοντάς τους και την πορεία μας, αλλά κάθε 1-2 ώρες να επικοινωνούν, γιατί σε περίπτωση προβλήματος να ξέρουν που να ψάξουν. Για παράδειγμα ένα ταχύπλοο φύγει με κατεύθυνση τη Ρόδο και ενημερώσει για την αναχώρηση και τη ρότα του, σε περίπτωση προβλήματος εάν δεν έχει επικοινωνήσει ενδιάμεσα που να τον ψάξουν, σε όλο το Αιγαίο;
• Να μην κάνουμε «μαγκιές» με επικίνδυνη οδήγηση, γιατί πριν λίγα χρόνια ένα σκάφος χωρίς να το θέλει βρέθηκε επάνω από το άλλο σκοτώνοντας το φίλο του.

​

Γενικότερα θα πρέπει να «θέλει να βοηθήσει» ο κυβερνήτης τον εαυτό του, έχοντας λάβει όλα τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα πριν ξεκινήσει το ταξίδι του.

Ιδιαίτερη μνεία έγινε απ΄όλους για τους ψαροντουφεκάδες. Κάθε χρόνο θρηνούμε πολλούς πνιγμούς είτε από χτυπήματα σκαφών λόγω απουσίας σημαδούρας είτε από πρόβλημα κατά τη διάρκεια της κατάδυσης. Εδώ οι πιθανότητες επιτυχούς διάσωσης είναι έως και ανύπαρκτες παρόλο που διαθέτουν έμπειρους δύτες διασώστες. Τόνισαν όλοι τους με έμφαση ότι είναι εγκληματικό να πηγαίνει μόνος του ψαροντουφεκάς όσο έμπειρος και να είναι.

Επισκεφθήκαμε και όλα τα τμήματα που βρίσκονται γύρω από το Θάλαμο και υποστηρίζουν το ΕΚΣΕΔ.

1. Κέντρο Επιχειρήσεων Λιμενικού Σώματος

Στο «Κέντρο Επιχειρήσεων Λιμενικού Σώματος» βρίσκεται απέναντι από το ΕΚΣΕΔ, με ξενάγησε ο Αντιπλοίαρχος Λ.Σ. κ. Κωνσταντίνος Ψυχογιός, Αρχηγός Επιφυλακής στο «Κέντρο Επιχειρήσεων Λιμενικού Σώματος» και στο ΕΚΣΕΔ εκείνη την ώρα.

Η αποστολή του «Κέντρου Επιχειρήσεων Λιμενικού Σώματος», είναι η αστυνόμευση της θάλασσας και δεν έχει σχέση με την διάσωση. Ασχολείται με δίωξη ναρκωτικών, λαθρεμπορίου, παράνομης αλιείας, θαλάσσια ρύπανση, μεθοριακά επεισόδια, αλλά και διακομιδή ασθενών σε συνεργασία με το ΕΚΑΒ.

Μέσα από τον θάλαμο, συντονίζουν όλα τα έμψυχα και άψυχα μέσα, προκειμένου να επιτύχουν το στόχο τους. Μέσα στον θάλαμο βρίσκεται και εκπρόσωπος του Πολεμικού Ναυτικού, προκειμένου να συντονίσει αν χρειασθεί και τη διάθεση μέσων και του Πολεμικού Ναυτικού. Από τον θάλαμο εκδίδονται άμεσα και οι εντολές που απαιτούνται για το κάθε συμβάν και αποστέλλονται άμεσα στις εμπλεκόμενες Υπηρεσίες (εισαγγελία, κατά τόπους λιμεναρχεία κλπ)

Στην ερώτησή μου πως το φουσκωτό που καταδίωκαν στο Ιόνιο κατάφερε να φτάσει ως το Αιγαίο, μου εξήγησε ότι αρχικά το φουσκωτό κάτω από δύσκολες καιρικές συνθήκες και με ταχύτητα γύρω στους 60 κόμβους, κατάφερε να ξεφύγει από τα πλωτά που το κυνήγησαν. Το παρακολουθούσαν όμως συνεχώς με εναέρια μέσα και οργανώθηκε σε άλλο σημείο η επιχείρηση σύλληψης που ήταν απόλυτα επιτυχημένη.

2. Κέντρο Άμεσης Δράσης του Λιμενικού το 108

Στο «Κέντρο Άμεσης Δράσης του Λιμενικού», που είναι το τηλεφωνικό κέντρο 108 του Λιμενικού σώματος, με ξενάγησε ο Ανθυπασπιστής Αθανάσιος Λυμβαίος, που ήταν στη βάρδια.

Το 108 έχει τη λογική λειτουργίας της άμεσης επέμβασης της αστυνομίας (100). Ανάλογα με την περιοχή από την οποία καλούμε από τηλεφωνική συσκευή, μας συνδέει με την αντίστοιχη λιμενική αρχή της περιοχής. Για την περιοχή της Αττικής η σύνδεση γίνεται με τον συγκεκριμένο χώρο. Εδώ πάλι συνδέει η αρμόδια υπηρεσία του ΟΤΕ, όταν δέχεται κλήση από το «112» και έχει σχέση με τη θάλασσα. Στο κέντρο αυτό, λαμβάνουν κλήσεις συνήθως για κίνδυνο και καταγγελίες. Αξιολογούν το τηλεφώνημα και το παραπέμπουν στο αρμόδιο τμήμα. Το 108 δεν το καλούμε μόνο σε περίπτωση ανάγκης, αλλά κάθε φορά που θέλουμε να επικοινωνήσουμε με την πλησιέστερη λιμενική αρχή ακόμα και για να πάρουμε πληροφορίες για τον καιρό.

3. Ραδιοτηλεπικοινωνιακό κέντρο του Λιμενικού σώματος SSB

Στο «Ραδιοτηλεπικοινωνικό Κέντρο» του Λιμενικού Σώματος, γνωστό και ως SSB, με ξενάγησε ο Αρχικελευστής βάρδιας, Στυλιανός Αλπανίδης που ήταν βάρδια, μου εξήγησε σε 24ωρη βάση, παρακολουθούνται σήματα από επίγειες και δορυφορικές κλήσεις. Επίγεια λαμβάνουν κλήσεις «MF/HF» (από πομποδέκτες χαμηλών συχνοτήτων με μεγάλη εμβέλεια) και συνήθως προέρχονται από εμπορικά πλοία που κινούνται σε όλη την υφήλιο. Παράλληλα τέτοια σήματα λαμβάνουν και μέσω δορυφόρων. Τα σήματα είναι είτε ρουτίνας ή Distress. Επικοινωνούν με τα πλοία που εκπέμπουν σήματα κινδύνου είτε φωνητικά είτε ψηφιακά μέσω των επίγειων ή δορυφορικών σταθμών. Όταν το σήμα είναι DISΤRESS, το σήμα διαβιβάζεται άμεσα στο ΕΚΣΕΔ ή στο Κέντρο Επιχειρήσεων. Εάν τα κέντρα αυτά θέλουν να επικοινωνήσουν με το πλοίο η σύνδεση γίνεται μέσω αυτών.

4. GRMCC (GReek Mission Control Center)

Είναι ο χώρος που λαμβάνουν όλες τις δορυφορικές κλήσεις κινδύνου που εκπέμπονται από ραδιοφάρους, είτε είναι από EPIRB’s, είτε από PLB’s είτε από ELT’s, στο ελληνικό SRR και ενημερώνουν το ΕΚΣΕΔ και όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Μιλήσαμε με τον Ανθυποπλοίαρχο Μαυράκη Νικόλαο, αξιωματικό βάρδιας που μου εξήγησε αναλυτικά το ρόλο τους στη διάσωση. Είναι το μοναδικό στην Ελλάδα και ο σκοπός τους είναι η όσο το δυνατόν ταχύτερη μεταβίβαση της πληροφορίας, ανεξάρτητα αν είναι σωστή.

EPIRB’s (εκπομπή στη συχνότητα 406MHz), είναι οι συσκευές που διαθέτουν τα περισσότερα πλοία και στέλνουν το στίγμα, τα στοιχεία του πλοίου καθώς και το MMSI του σε περίπτωση κινδύνου και συνήθως ενεργοποιούνται αυτόματα όταν έρθουν σε επαφή με το νερό και έχουν τη δυνατότητα άμεσης απελευθέρωσης και επαναφοράς στην επιφάνεια της θάλασσας, όταν βρεθούν 4 μέτρα κάτω από το νερό.

PLB’s (εκπομπή στη συχνότητα 121.5MHz), είναι ατομικές συσκευές που αν υπάρξει οποιοσδήποτε κίνδυνος σε ένα άτομο, σοβαρό θέμα υγείας ή οποιοσδήποτε κίνδυνος σε στεριά ή θάλασσα που ενεργοποιούνται χειροκίνητα και εκπέμπουν σήμα ανάλογο με το EPIRB στον δορυφόρο. Επειδή στο εξωτερικό είναι ευρέως διαδεδομένο και μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άτομο που βρίσκεται στη χώρα μας, κάθε τέτοιο σήμα διαβιβάζεται στην αρμόδια υπηρεσία. Π.χ. αν το σήμα εκπέμπεται από τη θάλασσα θα ενημερωθεί το ΕΚΣΕΔ, αν προέρχεται από μια κατοικημένη περιοχή η αντίστοιχη αστυνομία κ.ο.κ. Επομένως το τμήμα αυτό για κλήσεις PLB, μπορεί να παραπέμψει την κλήση αν είναι στη στεριά στις αντίστοιχες υπηρεσίες (αστυνομία – πυροσβεστική κλπ)

Στην ερώτησή μου εάν μπορούν να χρησιμοποιηθούν συσκευές PLB σε μικρά σκάφη, η απάντηση ήταν καταφατική, μόνο που θα πρέπει να το ενεργοποιήσουμε εμείς και αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να το έχουμε πάντα επάνω μας και να μην έχουμε χάσει τις αισθήσεις μας.

Και τα EPIRB’s και τα PLB’s αν δεν διαθέτουν ενσωματωμένο GPS, θα ληφθεί αμέσως το σήμα του από ένα δορυφόρο, αλλά θα απαιτηθεί χρόνος 20 – 120 λεπτά, προκειμένου να εντοπισθούν και από άλλο δορυφόρο που θα περάσει από την περιοχή για να βρεθεί το στίγμα του.

ELT’s είναι συσκευές με τις οποίες είναι εφοδιασμένα τα αεροπλάνα (πολιτικά ή στρατιωτικά), προκειμένου να εντοπίζονται σε περίπτωση προβλήματος.

Όταν γίνει μια τέτοια εκπομπή, ο δορυφόρος που περνά εκείνη την ώρα επάνω από την περιοχή, λαμβάνει το σήμα και το στέλνει στον πρώτο σταθμό που βρίσκεται σε επαφή. Ο σταθμός αυτός το εκπέμπει αμέσως στο αντίστοιχο rescue center της χώρας που έχει τη δικαιοδοσία διάσωσης για την περιοχή, καθώς και στη χώρα όπου είναι δηλωμένη η συσκευή, το είδος της συσκευής, την ώρα, το στίγμα και την ταυτότητα της συσκευής. Δηλαδή στο χώρο αυτό έρχεται κάθε σήμα που εκπέμπεται στην περιοχή που καλύπτει το FIR Ελλάδας από οποιασδήποτε εθνικότητας πλοίο, καθώς και κάθε συσκευή ραδιοφάρου με Ελληνική ταυτότητα είτε είναι πλοίο είτε αεροπλάνο είτε ατομική συσκευή απ’ οπουδήποτε στον πλανήτη έχει εκπεμφθεί.

Η πληροφορία παλιότερα μπορούσε να φτάσει λόγω καθυστέρησης από τη διέλευση των δορυφόρων, έως και μιάμιση ώρα. Τώρα πλέον με το νέο σύστημα δορυφόρων MEOSAR που έχει πρόσφατα η χώρα μας, ο μέγιστος χρόνος, δεν ξεπερνά τα 10 λεπτά.

Παράλληλα το κέντρο δέχεται τα σήματα που εκπέμπουν οι πολικής και γεωστατικής τροχιάς δορυφόροι και από επίγειες κεραίες που βρίσκονται στην Πεντέλη

Τόνισαν ότι σε περίπτωση που ενεργοποιηθεί κατά λάθος μια τέτοια συσκευή, ο κάτοχος θα πρέπει να επικοινωνήσει άμεσα με το ΕΚΣΕΔ με κάθε δυνατό τρόπο και δίνοντας όλα του τα στοιχεία να ακυρώσει την κλήση, γιατί διαφορετικά θα κινητοποιηθεί όλος ο μηχανισμός διάσωσης.

Τόνισαν επίσης ότι είναι πολύ σημαντική η σωστή κωδικοποίηση της συσκευής, όταν την καταχωρούμε στη διεθνή data base με σωστά στοιχεία και αν αλλάξουν τα στοιχεία επικοινωνίας ή μεταβιβαστεί το σκάφος, να μπαίνουμε και να ενημερώνουμε τη βάση. Μια ελλιπής καταχώρηση μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα απώλεια ζωής ή άσκοπη κινητοποίηση ομάδων διάσωσης. Δεν είναι λίγες οι φορές που η συσκευή βρίσκεται σε κάποιο σημείο που βράχηκε και ξεκίνησε η εκπομπή, χωρίς να το έχει αντιληφθεί κανένας Επειδή στη διάσωση αντίπαλος είναι ο χρόνος, παίζει μεγάλο ρόλο, η σωστή καταχώρηση στοιχείων για να γνωρίζουν οι διασώστες τι ψάχνουν, διαφορετικά ψάχνουν στα τυφλά.

Σε περίπτωση εσφαλμένης ενεργοποίησης του PLB ο κάτοχος υποχρεούται να ενημερώσει άμεσα το Κέντρο Ελέγχου Αποστολών.

Η καταχώρηση και η ενημέρωση στοιχείων των PLB’s γίνεται πλέον ηλεκτρονικά στη σελίδα https://plb.hcg.gr/plb/.

Μέσα από τις οθόνες, παρακολουθούν πέρα από τα εισερχόμενα σήματα, τη σωστή λειτουργία των κεραιών και επικοινωνούν γραπτώς και με άλλα κέντρα.

Δωμάτιο Εποπτείας του ΕΚΣΕΔ

Εσωτερικά των Υπηρεσιών υπήρχε και ο χώρος Εποπτείας. Εδώ που συγκεντρώνεται η ηγεσία σε περίπτωση σοβαρού περιστατικού προκειμένου να αφήσει τους χειριστές απρόσκοπτους να επιτελέσουν το έργο τους και να συντονίζουν την επιχείρηση διάσωσης.

 ΕΠΙΛΟΓΟΣ 

Έφυγα μετά από πολλές ώρες συζητήσεων και επιδείξεων κουρασμένος, αλλά με πολλές γνώσεις και γεμάτος υπερηφάνεια για το επίπεδο που βρίσκεται η χώρα μας όσον αφορά τη διάσωση. Όλοι τους ήταν ιδιαίτερα πρόθυμοι να απαντήσουν στα ερωτήματα προκειμένου να γίνει γνωστός ο ρόλος τους σε όλους, ιδιαίτερα τους κυβερνήτες ερασιτεχνικών σκαφών, για να μπορούν αν χρειασθεί να λειτουργήσουν αποτελεσματικότερα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ