Είναι δύσκολο να αρχίσει να γράφει κανείς για ένα θέμα, που στην ουσία δεν πρέπει να υπάρχει ως θέμα. Διότι από τη στιγμή που ανακύπτει, ήδη έχουν γίνει σημαντικά λάθη. Ο λόγος για τη δύσκολη εκείνη στιγμή που ακούγεται η αγωνιώδης κραυγή «άνθρωπος στη θάλασσα». Η πτώση από σκάφος ενός ανθρώπου στην θάλασσα, είναι ένας από τους χειρότερους εφιάλτες κάθε κυβερνήτη. Εφιάλτης που συχνά καταλήγει σε τραγωδία, εάν δεν υπάρχει η κατάλληλη εκπαίδευση, τα κατάλληλα μέσα και η απαιτούμενη ψυχραιμία προκειμένου να αντιμετωπισθεί έγκαιρα και με ασφάλεια.
Η διάσωση ή περισυλλογή ανθρώπου που έπεσε στη θάλασσα, έχει διαμορφωθεί από την αναγκαιότητα άμεσων ενεργειών. Αυτό είναι το αποτέλεσμα δεκάδων ερευνών τα τελευταία χρόνια κυρίως από την αμερικανική και βρετανική ακτοφυλακή, με κοινό συμπέρασμα ότι η ελαχιστοποίηση του χρόνου παραμονής του θύματος στη θάλασσα, μεγιστοποιεί τις πιθανότητες για ασφαλή διάσωση, με τις μικρότερες συνέπειες. Άσχετα με το είδος του σκάφους που έχουμε, το ζητούμενο είναι να σταματήσουμε άμεσα και κοντά στο θύμα προκειμένου να γίνει η περισυλλογή του το συντομότερο δυνατόν.
Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς το πρόβλημα που δημιουργείται από την στιγμή της πτώσης ανθρώπου στη θάλασσα και της απόστασης που δημιουργείται με την ταχύτητα του σκάφους, αρκεί να μετατρέψουμε τους κόμβους σε μέτρα / δευτερόλεπτο (1 Knot=1852 m : 3600 sec = 0.5 m/sec-άρα με ταχύτητα 1 Knot=0.5 m απόσταση). Πρακτικά προκειμένου να έχουμε την απόσταση σε κάθε ένα δευτερόλεπτο πολλαπλασιάζουμε τους κόμβους Χ 0,5 μ./δευτ. π.χ με ταχύτητα 10 κόμβων, εάν καθυστερήσουμε να αντιδράσουμε, σε 30 δευτερόλεπτα θα βρεθούμε σε απόσταση 150 μέτρα από τον άνθρωπο στη θάλασσα. (10 Knot Χ 0,5 m= 5 m/sec, σε χρόνο 30 sec X 5 m / sec =150 m). Σε ένα δεύτερο παράδειγμα με 2πλασια ταχύτητα και στον ίδιο χρόνο των 30 δευτερόλεπτων θα διαπιστώσουμε ότι διπλασιάζεται και η απόσταση (20 κόμβοι Χ 0,5 m= 10 m/sec, σε χρόνο 30 sec X 10 m / sec =300 m) που ουσιαστικά θα δυσκολέψει ή θα κάνει ανέφικτη την περισυλλογή καθώς σε αυτές τις αποστάσεις και με έντονο κυματισμό, ο ναυαγός μπορεί να είναι ορατός για λίγα μόνο δευτερόλεπτα κάθε φορά που θα ανεβαίνει στην κορυφή του κύματος.
Με δεδομένα τα παραπίνω αναφερόμενα στοιχειά θα πρέπει να λαμβάνονται όλες οι δυνατές προφυλάξεις για τον περιορισμό του κινδύνου πτώσης στη θάλασσα, αλλά και παράλληλα να σχεδιάζεται η αποτελεσματική διαδικασία περισυλλογής για ώρα ανάγκης. Απαραίτητη προϋπόθεση κατάρτισης σχεδίου περισυλλογής κατάλληλα προσαρμοσμένο στο δικό μας σκάφος.
Οι διαδικασίες περισυλλογής ανθρώπου που έχει πέσει στη θάλασσα θα πρέπει να περιλαμβάνουν απαραίτητα όπως:
- Να σημάνουμε αμέσως συναγερμό: φωνάζουμε «άνθρωπος στη θάλασσα!».
- Μη χάσουμε ούτε στιγμή τον ναυαγό από τα μάτια μας. Ένα μέλος του πληρώματος θα πρέπει να τον παρακολουθεί διαρκώς και να δείχνει συνεχώς με το χέρι προς την κατεύθυνσή του.
- Ετοιμάζουμε να στρίψουμε το σκάφος, ώστε να διατηρούμε πάντοτε οπτική επαφή μαζί του. Στρίβουμε το σκάφος προς την πλευρά της πτώσης, ώστε ο έλικας του σκάφους να απομακρυνθεί από τον
ναυαγό.
- Ρίχνουμε αμέσως ένα κυκλικό σωσίβιο με σκοινί και ετοιμάζουμε να ενεργοποιήσουμε τις συσκευές εκπομπής
σήματος κινδύνου, να σημειώσουμε το ακριβές στίγμα και να πραγματοποιήσουμε κλήση κινδύνου
(MAYDAY) προς άλλα σκάφη ή προς τις αρχές έρευνας και διάσωσης.
- Στρίβουμε το σκάφος μας και προβαίνουμε σε παράλληλο εντοπισμό. Εφαρμόζουμε τους ταχύτερους και
ασφαλέστερους για κάθε περίσταση ελιγμούς (στροφή Williamson* ή παρόμοια μέθοδο).
Σχηματική απεικόνιση της Στροφής Williamson
*Στροφή Williamson είναι ένας ελιγμός που χρησιμοποιείται για να φέρει ένα σκάφος πίσω σε ένα σημείο που πέρασε προηγουμένως , με σκοπό την ανάκτηση ενός ατόμου. Το πηδάλιο πρέπει να κάνει την μανούβρα “Williamson Turn” δηλαδή πρέπει να στραφεί με δύναμη προς την κατεύθυνση του θύματος μέχρις ότου να διαγράψετε 60o στην αρχική σας πορεία, οπότε το πηδάλιο στέφεται με δύναμη προς την αντίθετη κατεύθυνση έτσι ώστε να φέρει το σκάφος πίσω στην αντίστροφη πορεία του. Με αυτόν τον τρόπο το θύμα θα πρέπει να εντοπίζεται μπροστά από το σκάφος.
- Πρέπει να ενθαρρύνουμε το άτομο που έχει πέσει στη θάλασσα και να του δίνουμε κουράγιο. Το να προσπαθήσει να βγάλει τα ρούχα του για να κολυμπήσει είναι απόλυτα λανθασμένη κίνηση, γιατί τον κρατούν ζεστό, ενώ στην προσπάθεια του μπορεί να χάσει τον έλεγχο και να πνιγεί. Επίσης, πρέπει να μην προσπαθήσει να φτάσει το σκάφος, αλλά τα περιπλέοντα αντικείμενα που του έχουν πετάξει, για να τον βοηθήσουν να διατηρηθεί στην επιφάνεια. Εάν κρυώνει, να μαζέψει τα πόδια του, στην εμβρυική στάση, γιατί έτσι δεν συντελείται μεγάλη απώλεια της θερμοκρασίας του σώματος. Να κρατήσει την ψυχραιμία του και να έχει πίστη στα υπόλοιπα άτομα του πληρώματος, που θα γυρίσουν να τον περισυλλέξουν.
- Ετοιμάστε τον εξοπλισμό περισυλλογής ανθρώπου από τη θάλασσα.
- Πρέπει να έχετε εξοπλιστεί εκ των προτέρων με κατάλληλα μέσα ανάσυρσης, όπως κάνιστρο, σκάλα, ιμάντα
ανάσυρσης κ.λπ.
- Η περισυλλογή εξαρτάται πάντοτε από τις συνθήκες που επικρατούν και από το εάν ο ναυαγός είναι σε θέση
να συμβάλει στη διαδικασία.
- Όσοι συμμετέχουν στη διαδικασία περισυλλογής πρέπει απαραιτήτως να φορούν PFD και εξάρτηση ασφαλείας. Χρησιμοποιήστε σκοινί με θηλιά σε συνδυασμό με μηχανική τροχαλία ή βαρούλκο ανάσυρσης για να ανεβάσετε τον ναυαγό στο σκάφος.
ΑΝΑΚΤΟΥΜΕ το άτομο από το νερό από την υπήνεμη πλευρά, το χαμηλότερο σημείο του σκάφους. Τοποθετούμε τον ναυαγό σε ύπτια θέση όσο το δυνατόν περισσότερη ώρα για να περιοριστούν οι επιπτώσεις της υδροστατικής πίεσης.
Υδροστατική πίεση είναι η πίεση την οποία ασκεί το υγρό που βρίσκεται σε ηρεμία σε κάθε επιφάνεια βυθισμένη σε αυτό. Ασκείται κάθετα προς την επιφάνεια και είναι ανεξάρτητη απο τον προσανατολισμό της.
Αλλαγή θερμοκρασίας
Το θαλασσινό νερό έχει θερμοκρασία χαμηλότερη από αυτήν του σώματος. Η θερμοχωρητικότητα και η θερμική αγωγιμότητα του νερού είναι 3.032 φορές μεγαλύτερη από τις αντίστοιχες του αέρα. H απλή βύθιση του σώματος σε νερό θερμοκρασίας κοντά σ' αυτήν του σώματος προκαλεί γρήγορα ανακατανομή του αίματος από τα άκρα στον θώρακα. Αυτή η μετακίνηση έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του όγκου αίματος που κυκλοφορεί στον θώρακα κατά 700ml περίπου, την αύξηση της πίεσης του δεξιού κόλπου μέχρι 18mmHg, την αύξηση της αρτηριακής πίεσης και την αύξηση της καρδιακής παροχής κατά 30%. Ακολούθως, προκαλείται νατριούρηση (απώλεια νατρίου) και διούρηση από αύξηση της νεφρικής ροής αίματος.
Έχουμε έτοιμο το κουτί πρώτων βοηθειών και μια ισοθερμική κουβέρτα για την παροχή άμεσης φροντίδας στον ναυαγό. Προετοιμαζόμαστε να καλέσουμε τη Λιμενική Αρχή / Ελληνική Ακτοφυλακή για βοήθεια και να έχουμε έτοιμη στρατηγική σε περίπτωση ενδεχόμενης διακομιδής, είτε με σκάφος είτε με ελικόπτερο.