Μια μικρή βεντάλια δώδεκα νησιών και βραχονησίδων, στέκουν σαν πέτρινοι φρουροί ανατολικά της Πάτμου, δημιουργώντας υπήνεμους κόλπους και λιμανάκια, αλλά και μοναδικό χρώμα στο νερό της θάλασσας, με κορύφωση τα γνωστά Τηγανάκια. Δύο από τα νησιά αυτά κατοικούνται και μη φανταστείτε από πολλούς κατοίκους. Οι Αρκιοί που είναι το μεγαλύτερο με καμμιά 30 μόνιμους και ένα μαθητή στο δημοτικό σχολείο και το Μαράθι κατοικείται μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες. Στις βραχονησίδες που περικυκλώνουν αυτά τα νησάκια, βρίσκουν καταφύγιο χιλιάδες κορμοράνοι, αιγαιόγλαροι, αετογερακίνες και άλλα πουλιά, καθιστώντας την περιοχή οικολογικό πάρκο.
Ένα νησί για ψαγμένους επισκέπτες, που ακολουθώντας τους χαλαρούς ρυθμούς των ντόπιων που είναι ψαράδες ή κτηνοτρόφοι, κινούνται ράθυμα. Είναι το νησί που όλοι γίνονται μια παρέα.
Οι Αρκιοί είναι γνωστοί για το ασφαλές απ’ όλους τους καιρούς γραφικό λιμανάκι και τη θάλασσα στα Τηγανάκια και το Μαράθι με τον «Πειρατή», πλέον έχει γίνει πόλος έλξης τους καλοκαιρινούς μήνες των VIP που δένουν τα σκάφη τους στον όμορφο κόλπο.
Σ’ αυτό το τεύχος θα ταξιδέψουμε μαζί στη συστάδα αυτή των νησιών, που τόσο αγαπώ και σχεδόν κάθε χρόνο επισκέπτομαι με τελευταία επίσκεψη τον περσινό Οκτώβρη του 2018.
Στα εξωτικά Τηγανάκια των Αρκιών
Μιας και συνήθως φθάνουμε μέρα στο νησί, δεν θα σας ξεκινήσω από το λιμάνι, θέλω να σας ξελογιάσω με τα τυρκουάζ και κρυστάλλινα νερά που θα συναντήσουμε στη νότια πλευρά του νησιού, εκεί που η μια βραχονησίδα αγκαλιάζει την άλλη και η ολόλευκη άμμος που βρίσκεται ανάμεσά στο διαπόρι, τους δίνει χρώματα «πισίνας» στο νερό της θάλασσας. Αν δεν γνωρίζεις την περιοχή προσπερνάς και φεύγεις γιατί από μακριά δεν φαίνεται τίποτα το ιδιαίτερο. Αν όμως προσεκτικά πλησιάσουμε το νοτιοανατολικό σημείο του νησιού ανάμεσα στο νησί και τις βραχονησίδες που βρίσκονται γύρω από το Μακρονήσι, τότε θα καταλάβουμε ότι ο θαλασσινός παράδεισος είναι εδώ και είναι προσβάσιμος μόνο από τη θάλασσα.
Την περίοδο του καλοκαιριού σίγουρα θα το εντοπίσετε από τη συγκέντρωση σκαφών, διαφορετικά βάζουμε το στίγμα στο GPS και μας οδηγεί (Ν 37,22,00 - Ε 26,44,48). Τα βάθη είναι μικρά αλλά εύκολα ένα σκάφος με βύθισμα έως και ένα μέτρο περνά απ’ όλα τα σημεία. Η απόσταση μεταξύ Αρκιών και της βραχονησίδας Αβάπτιστος δεν ξεπερνά τα 60 μέτρα. Καλύτερα να δέσουμε σ’ αυτό το διαπόρι, ρίχνοντας άγκυρα και μια πρυμάτσα έξω γιατί η θάλασσα έχει δυνατά ρεύματα. Δένοντας, δεν θα καθίσουμε πολύ πάνω στο σκάφος μας, γιατί θα θελήσουμε να βρεθούμε γρήγορα στην αγκαλιά της θάλασσας, ερωτοτροπώντας μαζί της. Κολυμπώντας να βλέπουμε τη σκιά από το σώμα μας να παιχνιδίζει πάνω στην αστραφτερή άμμο και να δίνουμε τη μια βουτιά μετά την άλλη στα διάφανα νερά.
Πριν λίγα χρόνια για ημερήσιο μπάνιο είχα πάει στα Τηγανάκια και έμεινα δεμένος τέσσερα μερόνυχτα, απολαμβάνοντας όλες τις ώρες της μέρας και με την πανσέληνο να καθρεφτίζεται στα νερά της θάλασσας. Αισθανόμουν ρεμβάζοντας, ότι βρισκόμουν στο πιο εξωτικό μέρος του πλανήτη. Για να απολαύσετε τα Τηγανάκια να βρεθείτε πρωί πριν αρχίσουν να κατακλύζονται από σκάφη.
Στους δίδυμους όρμους των Αρκιών, τον όρμο του Στενού ή του Γλύπαπα, όπως αλλιώς λέγεται.
Οι ανατολικές ακτές του νησιού δεν παρουσιάζουν ενδιαφέρον, γιατί μαστιγώνονται από τους βοριάδες. Νοτιοδυτικά του νησιού σχηματίζεται ένας μεγάλος όρμος με ένα γλωσσίδι στην μέση, σχηματίζοντας ένα «ω». Οι ναυτικοί χάρτες, ακόμα και οι στεριανοί, δεν έχουν όνομα στον κόλπο. Ονομάζεται όρμος του Στενού ή του Γλύπαπα. Ένας υπήνεμος κόλπος που βρίσκουν καταφύγιο πολλά σκάφη. Το πιο όμορφο σημείο βρίσκεται βόρεια μέσα στον κόλπο, όχι μόνο γιατί και προστατεύεται από βοριάδες, αλλά και γιατί το χρώμα της θάλασσας και εδώ είναι τυρκουάζ. Προσοχή όμως έξω η θάλασσα είναι πολύ ρηχή και χρειάζεται προσοχή κατά την προσέγγιση. Στο μυχό του κόλπου λίγα μέτρα πάνω από τη θάλασσα με θέα τον κόλπο είναι η ταβέρνα «Απόλαυση» του Ισίδωρου Μπένη. Ο πατέρας του Φανούρης ασχολείται με το μποστάνι για να προσφέρει τοπικά προϊόντα τους πελάτες της ταβέρνας, και η μάνα του Αγγελική, φροντίζει για τη «σπιτική μαγειρική». Στη βεράντα κάτω από τη σκιά και δίπλα στα λουλούδια, απολαμβάνεις το ουζάκι σου, γευόμενος νοστιμιές από τη μάνα του Ισίδωρου, αλλά και φρέσκα ψάρια.
Στον όρμο Αυγούστα, που βρίσκεται και το λιμάνι των Αρκιών.
Πλέουμε βόρεια και στο μισό μίλι βρισκόμαστε στην είσοδο του κόλπου Αυγούστα, εκεί που δένουν και τα πλοία της γραμμής. Πριν μπούμε στον κόλπο, συναντάμε τη Σιστέρνα, μια πολύ όμορφη παραλία με ψιλό βότσαλο, πεντακάθαρα νερά και αρμυρίκια για σκιά. Μόλις δέκα λεπτά με τα πόδια είναι η απόσταση από το λιμάνι, και εδώ έρχονται οι περισσότεροι που μένουν στον οικισμό, για τα πεντακάθαρα νερά της και το πεντακάθαρο βότσαλο.
Από την είσοδο του κόλπου, δεν φαίνεται ο οικισμός και είναι πολύ δύσκολη η προσέγγιση με σκάφος για πρώτη φορά βράδυ. Μπαίνουμε στον βαθύ κόλπο βάθους περίπου 500 μέτρων που δεν βλέπουμε τίποτα στο βάθος παρά μόνο στεριά. Σε ένα σημείο στρίβουμε, κατά 90ο συνεχίζεται για άλλα 300 μέτρα και στο βάθος του διπλού φιόρδ, φωλιασμένος ο μικρός οικισμός των Αρκιών με το λιμανάκι τους, το «Πόρτο Αυγούστα» όπως αλλιώς λέγεται, απόλυτα προστατευμένο από όλους τους καιρούς.
Μια πολύ φαρδιά προβλήτα για τουριστικά σκάφη, στη συνέχεια η πλατεία και δίπλα οι δυο ψαροταβέρνες. Οι ψαρόβαρκες δεμένες στα ρηχά του λιμανιού.
Χαρακτηριστικές φυσιογνωμίες μας καλωσορίζουν στο νησί, σαν τον Αλ Καπόνε, τον Θεολόγο, το Κατσαβίδι, τον Χρήστο τον ψαρά αλλά και τους δύο ταβερνιάρηδες, τον Νικόλα και τον Τρύπα. Βλέπετε επειδή οι περισσότεροι έχουν κοινό επίθετο (συνηθέστερα Μελιάνος - Κάβουρας), έχουν παρατσούκλια για να τους ξεχωρίσουν.
Πίσω από την προβλήτα ένα περίπτερο και η μοναδική καφετέρια και «μπουτίκ» με είδη δώρων. Δίπλα η πλατεία, εκεί που τη γιορτή της Παναγιάς στις 23 Αυγούστου, στήνεται η ορχήστρα των Γιαμαίων και γεμίζει το νησί επισκέπτες που γλεντάνε ως το πρωί.
Χαρακτηριστικά σημεία του λιμανιού, οι δυο ταβέρνες, του «Νικόλα» και του «Τρύπα». Ταβέρνες με πολύχρωμα τραπεζάκια και πολύ χρώμα από λουλούδια, χρωματισμένους τοίχους. Από το πρωί ως αργά το βράδυ, οι επισκέπτες τις έχουν στέκι για πρωινό, για ουζάκι, για μεσημεριανό αλλά και βραδινό.
Γνωστές και οι δύο ταβέρνες από παλιά, αλλά με του Νικόλα είμαστε πιο πολύ δεμένοι, με πολλές όμορφες αναμνήσεις και γλέντια εδώ και χρόνια. Βαμμένα με έντονα χρώματα οι καρέκλες, τα τραπέζια, οι τοίχοι και τα πορτοπαράθυρα. Πάνω στους μαντρότοιχους της ταβέρνας του, κρανία από ζώα με γυαλιά ηλίου και ομοιώματα καραβιών, φτιαγμένα από τον πατέρα του τον Χρήστο. Το ένα φαγητό καλύτερο από το άλλο και όλα φρεσκομαγειρεμένα από την κα Μαρία. Αξίζει να δοκιμάσετε πέρα από τα ψάρια, ντόπιο κατσικάκι, ξινομυζήθρα και για επιδόρπιο λεμονόπιτα. Για πρωινό το ρυζόγαλο με ντόπιο γάλα είναι μοναδικό.
Περπατώντας ανατολικά στην προβλήτα, φτάνουμε στον «Ναύσταθμο του Χρήστου». Ο πατέρας του Νικόλα, Χρήστος Κάβουρας σχεδίασε και κατασκεύασε ομοιώματα όχι μόνο καϊκιών αλλά και άλλων σκαφών αρχικά για τα εγγόνια του. Στη συνέχεια δημιούργησε μια «μαρίνα» για τα ελλιμενίσει στον μυχό του κόλπου, ανάμεσα στις ψαρόβαρκες. Ένας στόλος από πάσης φύσεως ψαροκάικα - catamaran αλλά και άλλου είδους σκαριά και όλα με το όνομά τους. Αγκυροβολημένα αρόδου, περιστρέφονται ανάλογα με την κατεύθυνση του αέρα και γίνονται πόλος έλξης όχι μόνο για τους μικρούς, αλλά και για τους μεγάλους.
Πίσω από τη «μαρίνα» και κάτω από τον παχύ ίσκιο από τα αρμυρίκια οι ψαράδες μπαλώνουν τα δίχτυα τους, νετάρουν τα παραγάδια και κάποιοι σαν εμάς θα τους χαζεύουμε για την ηρεμία τους.
Η ηρεμία των ανθρώπων έχει φέρει κοντά τους και πτηνά άγρια, όπως οι κορμοράνοι. Βλέπουμε τον ψαρά Χριστόδουλο Μελιάνο, να φωνάζει με το όνομά της τη «Χριστίνα», έναν κορμοράνο, και αυτός ανεβαίνει στο κεφάλι του για να φάει το μεζέ του από τα χέρια του Χριστόδουλου.
Δίπλα η «ιχθυόσκαλα των Αρκιών». Μια πέτρινη καλύβα μπροστά στη θάλασσα, που οι ψαράδες ή οι ταβερνιάρηδες καθαρίζουν τα ψάρια, χτυπάνε τα χταπόδια. Πίσω από την προβλήτα ένα καφέ και δίπλα είδη δώρων. Πίσω από αυτά, διάσπαρτα λιτά σπίτια και ενοικιαζόμενα δωμάτια.
Πετρόχτιστα μικρά σπιτάκια και αποθήκες δίπλα στη θάλασσα για να σέρνουν εύκολα τις βάρκες τους και μικρά ντοκάκια για να τις δένουν. Δεν θα ξεχάσω το 2015 με τα capital controls, εκεί που συζητούσαμε για επιστροφή στη δραχμή, ρωτάω τον Χρήστο τον ψαρά τι γνώμη έχει. Με αφόπλισε η απάντησή του: «Τι με νοιάζει εμένα εγώ ψάρια πούλαγα, ψάρια θα πουλάω, τι με νοιάζει το νόμισμα!»
Τα σπιτάκια του οικισμού λιγοστά, ολόλευκα με μπλε πορτοπαράθυρα ή πετρόχτιστα, διάσπαρτα στην πλαγιά του λόφου, με θέα τα περισσότερα στον κόλπο.
Σαν πέσει οι νύχτα και οι ημερήσιοι επισκέπτες από τα κοντινά νησιά έχουν φύγει, βιώνεις τη γοητεία της απομόνωσης αλλά όχι της μοναξιάς, μιας και όλοι γίνονται μια παρέα.
Περπατώντας στους Αρκιούς
Ο μόνος τρόπος για να περιηγηθείς στο νησί είναι η πεζοπορία, μιας και δεν υπάρχουν οχήματα.
Η συνηθισμένη καθημερινή διαδρομή για μπάνιο είναι ως την είσοδο του κόλπου, στην παραλία «Σιστέρνα». Στη μέση της διαδρομής συναντάμε την παραλία του «Ελληνικού», που βρίσκεται μέσα στο φιόρδ. Φτάνουμε στην προβλήτα που δένει το πλοίο της γραμμής. Εδώ τελευταία λειτουργεί και ένα όμορφο καφενείο. Δίπλα είναι η παραλία με το ψιλό βότσαλο και τα αρμυρίκια για σκιά.
Μια διαδρομή που κάνεις εύκολα, είναι ως το εκκλησάκι της Παναγιάς της Παντάνασσας, που στέκει ολόλευκο πάνω από τον οικισμό, στην κορυφή του λόφου. Από το περίπτερο ξεκινά ο τσιμεντένιος δρόμος. Λίγο πιο πάνω από το λιμάνι συναντάμε το Δημοτικό σχολείο, που κυματίζει η Ελληνική σημαία, η μόνη δημόσια υπηρεσία που υπάρχει στο νησί και υποδηλώνει την ελληνικότητά του, μιας και άλλες δημόσιες υπηρεσίες δεν υπάρχουν στο νησί. Απ έξω μια φρεσκοβαμμένη παιδική χαρά, όχι μόνο για το Χρήστο το μοναδικό μαθητή του νησιού, αλλά για τα παιδιά που έρχονται για διακοπές. Για να φτάσουμε ως την κορυφή, πρέπει να ανοιγοκλείσουμε πόρτες που φράζουν τους δρόμους για να μην φεύγουν τα αγριοκάτσικα, περνάμε από τη στάνη του Λάζαρου Μελιάνου. Ξερολιθιές και δέντρα που έχει γύρει μόνιμα το κορμί τους από τους δυνατούς βοριάδες. Μπορεί το ύψωμα να μην είναι μεγάλο, αλλά σαν φτάσουμε στο εκκλησάκι, έχουμε όλο το νησί στα πόδια μας. Από εδώ το βλέμμα μας ταξιδεύει ανάλογα με τη διαύγεια σε όλα τα κοντινά νησιά. Οι βραχονησίδες της περιοχής, το Μαράθι, η Πάτμος, οι Φούρνοι, η Ικαρία, η Σάμος οι Λειψοί αλλά και το Αγαθονήσι, είναι στο οπτικό μας πεδίο. Γύρω μας μισογκρεμισμένα πετρόκτιστα κτίσματα μαρτυρούν τη θέση του πρώτου οικισμού που έπρεπε να είναι μακριά από τη θάλασσα, από το φόβο των πειρατών.
Οι κορμοράνοι κάθονται στο κεφάλι του Χριστόδουλου στους Αρκιούς.
Η τρίτη διαδρομή, οδηγεί στον δεύτερο μεγάλο κόλπο, τους «δίδυμους όρμους». Από ψηλά σου δίνεται η ευκαιρία να δεις πανοραμικά όλο τον κόλπο με τα ιστιοφόρα και τα τουριστικά σκάφη δεμένα αρόδου. Η ταβέρνα του Ισίδωρου είναι σημείο για να ξαποστάσουμε μετά από δέκα λεπτά περπάτημα. Από εδώ συνεχίζοντας φτάνεις ως τα Τηγανάκια, μέσα από μονοπάτι.
Στο Μαράθι το νησί των VIP’s
Μόλις μισό μίλι δυτικά των Αρκιών, βρίσκεται το δεύτερο σε μέγεθος νησί του συμπλέγματος, το Μαράθι ή Μάραθος. Το νησί κατοικείται, μη φανταστείτε από πολλούς και το χειμώνα ίσως δεν βρείτε κανέναν στο νησί. Σημείο προσέγγισης ο μεγάλος υπήνεμος κόλπος που καταλήγει σε παραλία και πίσω αρμυρίκια. Στις δύο μικρές προβλήτες δένουν τα καραβάκια που φέρνουν κόσμο από τα γύρω νησιά, καθώς και τα τέντερ από τα δεκάδες σκάφη που δένουν αρόδου στον κόλπο.
Το Μαράθι το γνώρισα τη δεκαετία του 80, όταν ήταν μόνο ο «Πειρατής» με το γραφικό του ταβερνάκι. Απ έξω γλάστρες με βασιλικό και αμέσως μετά άμμος και θάλασσα. Τώρα τριπλασιάστηκε ο πληθυσμός και πλέον έγιναν τρεις οι ταβέρνες, του Πειρατή, του Σταυράγκου και του Παντελή Αιμιλιανού, που προτιμούν οι VIP. Ταβέρνες πλημμυρισμένες από πράσινο και λουλούδια. Το άγνωστο αυτό νησί με τον όμορφο κόλπο, που βρίσκεται δίπλα στα Τηγανάκια, κατόρθωσε να τώρα έχει γίνει σημείο συνάντησης του διεθνούς και ντόπιου jet set, που το επισκέπτονται μετά την Πάτμο με πάσης φύσεως και μεγέθους σκάφη.
Αξίζει μια βόλτα ως την κορυφή του λόφου, εκεί που βρίσκεται το εκκλησάκι. Ανεβαίνουμε το μονοπάτι ή αλλιώς τη «Λεωφόρο Αγίου Νικολάου», όπως γράφει η ταμπέλα. Πίσω από τις ταβέρνες κάποια ενοικιαζόμενα δωμάτια. Περπατάμε ανάμεσα σε αρωματικά αγριομάραθα, απ’ όπου πήρε και το όνομά του το νησί, μποστάνια, μαντριά και κοτέτσια. Φτάνουμε στην κορυφή ψηλά στο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου με τον όμορφο τρούλο. Ο μπλε τρούλος δένει απόλυτα με το μπλε της θάλασσας, που αγναντεύει όχι μόνο τον όμορφο και πολύ καλά προστατευμένο κόλπο, αλλά και τους Αρκιούς και όλες τις τριγύρω βραχονησίδες που είναι γύρω από το Μαράθι.
Ο ναυπηγός και κατασκευαστής των σκαφών Χρήστος Κάβουρας μέσα στη «μαρίνα» του στόλου του.
Εδώ βρίσκεται το πιο στενό σημείο του νησιού και τα ιπτάμενα αρπακτικά πετούν πάνω από τη γειτονική Αγρελλούσα. Στο σύμπλεγμα των νησιών αυτών, έχει δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια ένα «Μόνιμο Καταφύγιο Άγριας Ζωής», με σκοπό να αποτελέσει τον πυρήνα του υπό ίδρυση «θαλασσίου πάρκου βορείων Δωδεκανήσων». Στις βραχονησίδες ζουν μόνιμα αερογερακίνες, σπιζατεοί, πετρίτες, αιγαιόγλαροι και κορμοράνοι.
Από κάτω καλοδιατηρημένα ερείπια από μια δεξαμενή ομβρίων υδάτων με πέτρινο θόλο, που χρονολογείται από εποχές πριν το Βυζάντιο. Περπατάμε μέσα από μισογκρεμισμένα πέτρινα οικοδομήματα, χτισμένα με σχιστόλιθους της περιοχής και ανάμεσα να προβάλουν αγριοκάτσικα. Οι εικόνες που βλέπουμε μέσα από τα χαλάσματα ήταν μοναδικές.
Γιατί Αρκιούς;
Οι επισκέπτες δεν έρχονται εδώ για τις παραλίες και την κοσμική ζωή. Έρχονται για να κάνουν «διακοπές» στην καθημερινότητά τους και να ξεφύγουν από την πολύβουη ζωή της πόλης. Στα τόσα χρόνια που επικέπτομαι το νησί, πολλούς τέτοιους ανθρώπους γνώρισα και μάλιστα σε μεγάλο ποσοστό νέους που τους αρέσει η ροκ κατάσταση που επικρατεί στο νησί. Όλοι, ντόπιοι και επισκέπτες από την πρώτη μέρα γίνονται μια παρέα. Ιδανικό φυσικά γι αυτούς που έχουν έστω και ένα μικρό σκάφος, γιατί πολύ εύκολα μπορεί να γυρίζει και τις βραχονησίδες, αλλά και κοντινά νησιά όπως η Πάτμος, το Αγαθονήσι, οι Λειψοί, οι Φούρνοι και η Σάμος.
Στοιχεία για το νησί
Οι Αρκιοί είναι ένα επίμηκες δαιδαλώδες νησί μήκους πέντα χιλιομέτρων και πλάτους μόλις ενός. Η ακτογραμμή του ξεπερνά τα δεκαπέντε μίλια. Δεν υπάρχουν επάνω από 30-40 μόνιμοι κάτοικοι και οι περισσότεροι ασχολούνται με την κτηνοτροφία και την αλιεία. Το νησί πάσχει από παραλίες, αλλά είναι παράδεισος για σκαφάτους και ψαράδες, μιας και προστατεύεται από καιρούς και μπορείς πολύ εύκολα να επισκεφθείς πολλά κοντινά νησιά και βραχονησίδες. Από την Πάτμο απέχει 8 μίλια, από τους Λειψούς 6, από το Αγαθονήσι 14, από του Φούρνους 17 και από τη Σάμο 20 μίλια. Έτσι και με μικρό σχετικά σκάφος, μπορεί κάποιος να το μεταφέρει με το πλοίο της γραμμής μέχρι το πλησιέστερο λιμάνι και να έχει ως ορμητήριό τους Αρκιούς. Το νησί ανήκει διοικητικά στην Πάτμο, και ως τα τελευταία χρόνια το χρησιμοποιούσαν ως τόπο βοσκής ζώων, όπου έστελναν μοναχούς.
Αξίζει να βρεθεί κανείς στο πανηγύρι που γίνεται στις 23 Αυγούστου της Παναγίας, που μαζεύονται επισκέπτες από τα γύρω νησιά και γίνεται μεγάλο γλέντι.
Ναυτικές Πληροφορίες
Που μπορείς να δέσεις: Εκτός από το κεντρικό λιμάνι των Αρκιών που είναι απόλυτα ασφαλές για όλους τους καιρούς, πολύ ασφαλείς είναι και οι δίδυμοι κόλποι νότια του λιμανιού, καθώς και ο μεγάλος κόλπος στο Μαράθι.
Θαλάσσιοι κίνδυνοι Εκτός από τα αβαθή νότια του νησιού, δεν υπάρχουν ιδιαίτεροι κίνδυνοι γύρω από το νησί. Προσοχή χρειάζεται στο δίαυλο ανάμεσα στο Μαράθι και τη βραχονησίδα που βρίσκεται νοτιοανατολικά, υπάρχει ξέρα καταγεγραμμένη.
H Επίσκεψη με την ALL FOR BLUE
Η δασκάλα των Αρκιών, μαζί με τον μαθητή Χρήστο, παρακολουθούν το σεμινάριο από την Κατερίνα Τοπούζογλου.
Την τελευταία φορά που επισκέφτηκα το νησί με την ALL FOR BLUE, ήταν παραμονές 28ης Οκτωβρίου. Συναντήσαμε τη δασκάλα Μαρία Τσιαρέλα και τον μοναδικό μαθητή του νησιού, τον Χρήστο. Μια δασκάλα που έχει γίνει πρότυπο εκπαιδευτικού και τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών για το έργο της. Ζήτησε διορισμό στο απόμερο αυτό νησί και έχει καταφέρει να προσφέρει έργο, όχι μόνο στο Δημοτικό σχολείο, αλλά και να προβάλλει στο πανελλήνιο το νησί.
Νοιώσαμε έντονα συναισθήματα με το σημαιοστολισμό του σχολείου, με τα ποιήματα που απήγγειλε ο Χρήστος, αλλά και με τις κουβέντες που κάναμε μαζί τους. Δυστυχώς δεν είδαμε την παρέλαση του μοναδικού μαθητή στην προβλήτα.
Ακολούθησε σεμινάριο της ALL FOR BLUE από την Κατερίνα Τοπούζογλου για το θαλάσσιο περιβάλλον και έβλεπα στα μάτια του Χρήστου την δίψα για μάθηση.